Tonko had de lachers op zijn hand

Zeer geslaagde lezing in het nieuwe MFA de Rode Beuk.  

Een Gronings Historisch verhaal over de kerstvloed in 1717, in eigen Groninger taal. Aan de rand van de vloedgolf in Meeden. Voorgedragen door meesterverteller Tonko Ufkes.

Er waren al eerder vloedgolven in de noordelijke Nederlanden geweest. In 1570 en 1686. Velen konden zich de laatste nog herinneren, toen in de nacht van 24 op 25 december de Noordwesterstorm een vloed aan zeewater over het land stuwde. Maar deze kerstvloed overtrof alles. Met grote en dodelijke gevolgen voor de provincie Groningen.

Thomas van Seeratt was tijdens de kerstvloed Provinciaal Commis en dus hoofd van het Waterschap in Groningen. Hij hield een journaal bij wat bewaard is gebleven. Ook A. E. Crous beschreef in 1719 de kerstvloed en gebruikte daarbij verhalen van de bevolking.

Tonko Ufkes, historicus en afgestudeerd met de kerstvloed van 1717, kon in de archieven deze en vele andere documenten vinden over dit catastrofale gebeuren.

Het was slecht gesteld met de zeeweringen in de provincie. In vergelijk met Friesland, die het wel goed bijgehouden had, was het miserabel. Niet alleen slecht onderhouden, maar ook zonder kennis van zaken neergezet. In het begin van 1717 stelde Seeratt alles in het werk om te herstellen, maar veel verder dan het eerste nodige onderhoud kwam het niet. Toen was het al december.

Op 24 december was Van Seeratt in Reide en zag aan de lucht dat er een orkaan op komst was. Hij reisde terug naar Stad en stelde daar vast dat de wind gedraaid was naar Noordwest. De wind joeg die nacht het water tegen de slechte dijken, die het niet konden houden. Rond twee uur vielen op sommige plaatsen gaten, maar ook verdwenen hele trajecten en werden kolkgaten in het landschap geslagen. Met bruisend geweld kwam het water op het land. Toen Van Seeratt de volgende dag enkele lieden erop uitstuurde om te gaan kijken hoe het met de dijken was gegaan, kwamen deze al snel terug met het water op de hielen. Zelfs de stad Groningen kwam onder water te staan. Noord- en Zuidbroek, Muntendam en Meeden ontsprongen nog net de dans. Op 25 december lagen ze aan de rand van de zee.

Tonko Ufkes is niet geheel onbekend. Hij doet veel archiefonderzoek en is gespecialiseerd in oude handschriften. Ondertussen is hij ook schrijver en dichter en verhalenverteller. Maar alles in de eerste taal van de provincie; Het Gronings (Westerkwartirs).