21 juni, de langste dag van het jaar en wellicht ook de warmste dag van het jaar. Dan kun je van te voren gaan mopperen dat het allemaal te heet is om iets te ondernemen of gewoon het tempo iets aanpassen, wat vaker een boom opzoeken en gewoon genieten. En dat laatste hebben we gedaan tijdens het jaarlijks zomerreisje van de Historische Kring Menterwolde. Nou was ik natuurlijk iets bevooroordeeld want de reis ging naar een van de voor mij meest gewilde plekjes van de provincie. Een plekje waar je niet zomaar komt want het is een privé locatie. Maar daarover later meer.
Kwart over negen op een reeds warm moment, samenkomen op de carpoolplek in Zuidbroek. Wanneer iedereen aanwezig is, is het gelijk vertrekken want we worden reeds om 10 uur op de eerste locatie verwacht. De hervormde kerk van Garmerwolde. Een schitterend onderhouden kerk net als het kerkhof rondom de kerk. De van oorsprong laat-romaanse kruiskerk en de vrijstaande zadeldaktoren zijn aan het einde van de 13e eeuw gebouwd. Tijdens de Reductie van Groningen werd alles wat aan de rooms-katholieke eredienst herinnerde verwijderd, behalve de piscina. Het schip is in de 19e eeuw gesloopt; de contouren ervan zijn zichtbaar gemaakt als schelpenpad op het kerkhof. Het interieur met zijn 16-eeuwse gewelfschilderingen is de moeite van het bekijken zeker waard.
Dan is het via de befaamde slingerwegen van Noord-Groningen richting Middelstum, voor mij dus het hoogtepunt van deze reis. We gaan de privécollectie van Ties Groenewold in zijn oorlogsmuseum bekijken. Een museum wat maar enkele dagen per jaar geopend is maar wat wel zeer de moeite waard is. Voor mijn werkzaamheden bij het Noord Nederlands Bevrijdingsmuseum werken we veel samen en dit past dus helemaal in mijn interesse in de Tweede Wereldoorlog. (zondag 6 juli en zaterdag 2 augustus is het ook geopend).
Het museum werd in april 2015 geopend. Sindsdien is de collectie uitgebreid tot een bijzondere en unieke verzameling die vooral betrekking heeft op de provincie Groningen en de daaraan gelieerde gebieden zoals Ostfriesland (Dld), Friesland en Drenthe. De focus van de collectie ligt vooral in fotomateriaal en documentatie, maar ook allerhande gebruiksvoorwerpen en memorabilia uit de omgeving is te zien in het museum.
Er bevinden zich meer dan 20.000 objecten in de collectie en dat zijn ook 20.000 verhalen! Naast foto’s, documenten en gebruiksvoorwerpen beschikt het museum over uniformen, (blanke) wapens en toebehoren, onderscheidingen en enkele grote objecten zoals vliegtuigmotoren, een zeemijn en een vliegtuigbom. Verder treft u in het museum bodemvondsten die in het verleden door mijzelf gevonden zijn in de provincie Groningen.
Vanuit Middelstum gaan we verder naar Westerwijtwerd, aan de rand van het pittoreske dorpje nemen we plaats in het echte Groningerland, vergezichten en koeien vergezellen ons tijdens de lunch. Aangezien het hier heel schaduwrijk is en de wind vanaf de Waddenzee heerlijk over ons heen waait is het hier prima vertoeven. Het fijne is dan te zien dat mensen die elkaar soms geheel niet kennen maar toevallig naast elkaar komen te zitten, lekker genieten en kletsen. Dit is pure ontspanning op een dag als deze en daar doen we het natuurlijk voor. Iedereen een prachtige dag bezorgen.
Maar de dag is nog niet ten einde, we gaan langzamerhand weer richting ons eigen gebied maar halverwege langs de boorden van het Eemskanaal ligt het dorpje Woltersum. In het dorpje Woltersum, vlakbij Ten Boer, staat molen Fram, heel avontuurlijk vernoemd naar het schip Fram van de Noorse ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen. Bouwheer Evenhuis was een groot bewonderaar van deze poolreiziger en wetenschapper. De molen was niet alleen een houtzaagmolen, maar ook een koren- en pelmolen. Deze combinatie komt in Nederland maar twee keer voor. De molen doet zijn naam dus zeker eer aan. Fram betekent namelijk voorwaarts.
Molen Fram is een achtkante stellingmolen. De stelling is de houten omloop bovenop een (meestal) stenen onderbouw. Stellingmolens zijn daardoor tot wel 12 meter hoger dan grondzeilers. Grondzeilers zijn molens waarvan de wieken bijna de grond raken. Stellingmolens vind je meestal in de bebouwde kom. Daar is immers meer hoogte nodig om genoeg wind te vangen. Grondzeilers staan in het open veld.
Zaagmolens staan altijd aan het water. Zo kunnen de boomstammen makkelijk worden aangevoerd. De stammen lagen eerst een jaar in het water (in een zogenaamd balkgat), voordat ze konden worden verwerkt. Daarna werden de stammen over de zaagslede naar een zaagraam geleid. De draaiende beweging van de windmolen werd met behulp van een krukas omgezet in een op-en-neergaande beweging. Op deze wijze werden de zaagbladen in het zaagraam aangedreven.
Ach en dan is zo’n dag zomaar weer ten einde. Maar wat een heerlijke dag, warm maar prima te doen. Nu weer wachten tot volgend jaar. Of niet helemaal? Nee we gaan dit jaar nog een keer extra, wel op een iets andere wijze en samen met Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen departement Noordbroek. Maar daarover lezen jullie in september wel meer.
Bron oa, Groninger Kerken, oorlogsmuseum Middelstum en Groninger Landschap
Foto’s allen van mezelf
Wat een interessante dag. Jammer dat ik er niet bij kon zijn. Prachtig beschreven, zo kon ik er toch een beetje van genieten.
20 september kun je nog mee met de bus naar Nieuwlande